Kalendarium

1231 – Pierwsza wiadomość o kasztelanji zbąszyńskiej. Urząd kasztelana piastował kasztelan Czcirad.
1232 – Kasztelan Czcirad był obecny przy nadawaniu przez Księcia Władysława Templarjuszom posiadłości koło Gniezna.
1238 – Wzmianka w przywileju Sędziwoja, kantora gnieźnieńskiego, o istnieniu kościoła katolickiego w Zbąszyniu pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marji Panny.
1240 – Wzmianka w Kodeksie Dyplomatycznym Wielkopolski (1104) o istnieniu komory celnej.
1242 – Synowie Odonicza: Przemysław i Bolesław odebrali szturmem gród zbąszyński Bolesławowi Rogatce, księciu lignickiemu.
1243 – Książę wielkopolski, Przemysław, odbudowywuje mocno zniszczony gród drewniany i istniejącą komorę celną.
1247 – Wzmianka o kasztelanie Prebesławie, który był właściwie tylko naczelnikiem komory celnej. W tym też roku dostaje się Zbąszyń pod panowanie ks. lignickiego, Bolesława II, syna Henryka Pobożnego.
1251 – Krótkotrwałe opanowanie grodu przez rycerzy-rabusiów z Lubosza zaodrzańskiego, wysłanych przez niespokojnego ks. Bolesława Rogatkę.
1271 – Kasztelan Marcin brał udział w wyprawie krakowskiego księcia Bolesława na Śląsk.
1283 – Według dziejopisarza Bogufała, biskupa poznańskiego, Przemysław buduje zamek dla zabezpieczenia komory celnej od napadów Ślązaków.
1286 – Kasztelan Gniewomir był świadkiem przy zamianie przez księcia Przemysława II wsi Żodynia na wieś Karpicko i młyn w Niałku.
1297 – Kasztelan Wojciech był w Gdańsku.
1305 – Kasztelan zbąszyński towarzyszy Henrykowi, ks. Głogowskiemu.
1307 – Skazanie Piotra Szwenca, właściciela Zbąszynia, za zdradę kraju i odebranie mu posiadłości Zbąszyń na rzecz skarbu.
1311 – Wzmianka o pierwszym wójcie – Michale (kolonizacja), który występuje jako świadek przy akcie nadawczym dla młyna Ruchockiego. Chodzi o dostarczenie przez komesa Jezelo z Tuchorzy i jego braci z Obry niezbędnych rzeczy do reparacji.
1314 – Wójt Jan świadczy Mikołajowi, synowi byłego wójta Michała przy sprzedaży części pewnego młyna klasztorowi obrzańskiemu.
1319 – Zbąszyń przeszedł w posiadanie margrabiów brandenburskich.
1320 – Graf na Nądniach daruje wieś Zakrzewo klasztorowi w Paradyżu.
1329 – Obok wójta i ławników zjawia się już Rada Miejska z burmistrzem, W tym też roku występują poraz pierwszy dwaj przedstawiciele pospólstwa jako świadkowie.
1335 – Odebranie miasta margiabiom brandenburskim i przyłączenie go do Polski – Czasy Kazimierza Wielkiego – Maciej z Borkowic.
1360 – Kazimierz Wielki nadaje Zbąszyń wójtowi Piotrowi Szygmarowi z prawem dziedziczenia.
1374 – Przywilej koszycki nadaje między innemu Zbąszyniowi prawo, że w jego zamku może otrzymać urząd tylko Polak i to urodzony w tej samej ziemi, w której zamek się znajduje.
1383 – Po śmierci Ludwika Węgierskiego dostał się Zbąszyń w wir walk domowych, które ustały dopiero za panowania królowej Jadwigi. W czasie tych zamieszek walczyli zwolennicy dynastji Andegaweńskiej ze stronnikami Ziemowita – w najeździe na Grodzisk biorą udział załogi zbąszyńska i kębłowska. Poległo wówczas pod Grodziskiem 160 ludzi.
1393 – Prawdopodobnie nielegalni synowie Kazimierza Wielkiego i Esterki otrzymali w zastaw gród i miasto za pożyczkę udzieloną szkatule królewskiej.
1399 – Sądownictwo grodzkie sprawuje w Zbąszyniu burgrabia zamku zwany senjorem.
1407 – Wzmianka o zatargu, który wyniknął między Piotrem Wronowskim i Abrahamem, proboszczem w Zbąszyniu o wójtostwo zbąszyńskie.
1413 – Dalszy zatarg o wójtostwo między właścicielką miasta p. Głowaczową i jej synami, a Michałem Gliwiczem. Sprawa odbyła się w Poznaniu w obecności samego króla Władysława Jagiełły.
1414 – Sprawa z poprzedniego roku odbyła się ponownie przed królem w Poznaniu.
1415 – Dresław Dąbrowski, właściciel Dąbrowy popadł w zależność od mieszczanina zbąszyńskiego, szlachcica Tumigrały.
1435 – Zbąszyń staje się ośrodkiem polskiego husytyzmu
1436 – Zbąszyń przechodzi w posiadanie Zbąskich.
1437 – Biskup poznański Stanisław Ciołka rzucił na Abrahama Zbąskiego jako głowę husytów wielkopolskich, klątwę kościelną.
1439 – Niespokojny Abraham Zbąski urządził zbrojny napad na Świebodzin. Poniósł tam klęskę i dostał się do niewoli. W tym też roku, aby zgnieść husytyzm w Zbąszyniu urządza biskup poznański, Andrzej z Bnina Opaliński, wraz z swym bratem Piotrem, starostą gnieźnieńskim, wyprawę na Zbąszyń.
1440 – Biskup z Bnina Opaliński, by zaprowadzić porządek w Zbąszyniu, przybywa tutaj, lecz gdy oporni duchowni i mieszkańcy nie chcą się wyrzec herezji, rzuca na nich klątwę, a na miasto interdykt. Na wezwanie biskupa Opalińskiego, Abraham Zbąski i brat jego z Kębłowa składają w katedrze poznańskiej przysięgę, że są katolikami i nie będą popierać husytów.
1442 – Po śmierci Abrahama Zbąskiego, żona i córka jego zeznały przed biskupem, że pod naciskiem ojca i męża spełniały praktyki religji husyckiej.
1467 – Hrabiostwo Chobieniccy fundują kościół w Chobienicach.
1498 – ukazuję się ważne wzmianki o kościele św. Krzyża i o suknie zbąszyńskim
1510 – Przed tym rokiem istnieje już kościół w Przyprostyni pod wezwaniem Św. Stanisława biskupa.
1512 – Kościół chobienicki przyłączono do kolegjaty zbąszyńskiej.
1516 – Biskup poznański, Jan Lubrański nadał kościołowi tytuł kolegjaty, przy której był proboszcz, dziekan i pięciu mansjonarzy. Zniesienie kościoła w Przyprostyni.
1521 – Abraham Zbąski, kasztelan bydgoski, podarował kościołowi relikwiarzyk ze srebra pozłacany, który znajduje się w skarbcu kościelnym.
1528 – miasto otrzymuje od Zygmunta Starego zezwolenie na organizowanie 4 jarmarków rocznie
1531 – rodzi się Abraham III Zbąski – wybitny polityk
1540 – Potomek pierwszego Abrahama husyty – również Abraham, został protestantem i oddał kościół duchowieństwu luterskiemu.
1551 – Opanowanie kasztelanji zbąszyńskiej przez zbójów z Lebusu.
1561 – Przywilej tego roku jest pisany w języku łacińskim na pergaminie. W tym roku Zbąski dał miastu przywilej z prawem pobierania podatku od win i gorzałki, dalej podarował miastu tak zwane „błonia” (pola położone w okolicy dzisiejszego Przedmieścia).
1568 – Abraham Zbąski zwalnia obywateli od wszelkich robocizn i danin na rzecz dworu, zezwala na uprawianie wolnego handlu, wyrąb drzewa z lasów zamkowych. Daje wolne pastwiska dla bydła, oddaje łaźnię do użytku mieszczan. Zezwala na pobieranie mostowego i targowego, i godzi się, aby gospody pańskie brały piwo z browaru miejskiego. Za to zobowiązali się mieszczanie bronić z dziedzicem granic i gasić pożary, gdyby takie wybuchły w lasach.
1572 – Jan, sołtys nowowiejski zawarł ugodę z Jadwigą, wdową po Mateuszu sołtysie – w czasie urzędowania wójta Fabiana Kiełbasy. Abraham Zbąski (protestant) zabiega o tron polski po Zygmuncie Auguście.
1581 – Właścicielka miasta, Anna Ciświcka, sprzedaje borowiznę kmieciom, Andrzejowi Dulacikowi z Przyprostyni i Maciejowi Filozofowi ze Strzyżewa, z wdzięczności, za pożyczone od nich pieniądze na pogrzeb swego męża.
1585 – Ława wójtowska, która liczyła dawniej 7-miu ławników, od tego roku liczy tylko 6-ciu – zapisy uskutecznia się już w języku polskim.
1588 – Burmistrz miasta, pełniąc funkcję sądowniczą rozstrzygnął spór o kupno roli między Błażejem Korabiem z Przyprostyni i Łukaszem Budychem.
1595 – Zofja ze Zbąskich Potulicka, wojewodzianka, sprzedaje część majętności zbąszyńskiej za 23 tysiące ówczesnych złotych polskich.
1598 – Prawdopodobnie w tym roku zbudowano kościół św. Krzyża na miejscu dzisiejszej studzienki, znajdującej się między torem poznańskim i międzychodzkim. W czasie wojny szwedzkiej rozpadł się ten kościół.
1600 – Około tego roku przeszedł Zbąszyń z rąk Zbąskich w posiadanie Ciświckich.
1613 – Pan na Zbąszyniu Abraham Ciświcki, kasztelan śremski, chcąc się wywdzięczyć za cudowne uzdrowienie swej córki Anny, rozkazał zwozić cegłę z cegielni Strzyżewo na budowę nowej kaplicy na miejscu cudownego źródła. (Wojny szwedzkie i śmierć fundatora nie pozwoliły na zrealizowanie planu.)
1616 – Abraham Ciświcki wydaje przywilej szpitalowi.
1624 – Założenie Arcybractwa Różańca Sw. przy ołtarzu Matki Boskiej Różańcowej.
1627 – Wnuk Abrahama Zbąskiego po kądzieli, Abraham Ciświcki, dokonał budowy zamku, rozpoczętego już przez Abrahama Zbąskiego – prawnuka słynnego husyty. Zamek zamienił na formalną twierdzę nowego systemu.
1640 – Dziedziczka Zbąszynia, Marja z Leszczyńskich Tuczyńska odebrała protestantom kościół i po odnowieniu go własnym kosztem oddała spowrotem katolikom (kościół drewn.).
1641 – Fundacja kaplicy pod wezwaniem św. Kazimierza w Zakrzewie (Mikołaj Chłapowski).
1645 – Franciszek Ciświcki podarował miastu browar i wrócił użytkownikom t. z w. „błonia”. Rzeźników zobowiązał do dostarczania potrzebnej ilości łoju do wiecznej lampki. Pismo to zostało w roku 1646 potwierdzone przez króla Władysława IV.
1654 – Skazanie na śmierć przez spalenie pięć czarownic z okolicy Zbąszynia.
1655 – Szwedzi zabrali ze Zbąszynia broni i rynsztunku wartości 80000 złotych.
1667 – Konsekracja kościoła przyprostyńskiego przez sufragana poznańskiego, Macieja Kurskiego.
1680 – Miasto Zbąszyń sprzedane rodzinie Tyczyńskich znowu Ciświccy odkupili.
1681 – Masowe skazanie na śmierć przez spalenie ciot i czarownic z okolicy Zbąszynia.
1683 – Jan Ciświcki określa prawa i obowiązki sukienników, sprowadzonych poprzednio z zagranicy.
1690 – rodzi się Stefan Garczyński – wybitny ekonomista i polityk, autor „Anatomii Rzeczypospolitej”, kolejny właściciel Zbąszynia
1700 – Około tego roku przechodzi Zbąszyń w posiadanie Garczyńskich. Przemysł tkacki dochodzi do szczytu – sprzedaje się sukna i płótna zbąszyńskiego rocznie za 3000 talarów.
1701 – Garczyński odbudowuje zamek zniszczny przez Szwedów
1705 – W roku tym obozuje pod Zbąszyniem wojsko Karola XII.
1706 – Za rządów Augusta II spustoszyli Szwedzi powtórnie i doszczętnie zamek zbąszyński.
1710 – Morowe powietrze zabiera dużo ofiar.
1712 – Odnowienie i spięcie żelaznemi kleszczami kościoła, by zapobiec jego rozpadnięciu się.
1719 – Po wojnach i morowem powietrzu panuje wielka drożyzna.
1720-1723 – Wielka obniżka cen zboża spowodu nadmiaru.
1723-1725 – Wojewoda Stefan Garczyński zakłada kamień pod budowę kościoła św. Krzyża (Marcin Haderek ze Strzyżewa).
1731 – Przywilej dla miejscowych krawców. Obcym krawcom pod karą 12 marek nie wolno pracować dla miasta i przyległych wiosek.
1737 – Z tego roku posiada Bractwo Kurkowe ważny dokument, który potwierdza wszystkie jego prawa i obowiązki (Stefan Garczyński).
1739 – Śmierć żony Stefana Garczyńskiego, matki 12 dzieci (Pomnik przy wejściu do kościoła po lewej stronie – trumna w podziemiach).
1754 – Stefan Garczyński wydaje przywilej dla stolarzy, szklarzy, kołodzieji i kowali.
1755 – Śmierć Stefana Garczyńskiego, wojewody poznańskiego, senatora Polski. Nagrobek przy wejściu do kościoła po prawej stronie – trumna w podziemiach.
1756 – Garczyńscy fundują kościół w stylu roccowym, który posiadał relikwie św. Krzyża.
1757 – Spadkobiercy wojewody Stefana Garczyńskiego postanawiają wybudować murowaną świątynię na miejsce rozpadającego się drewnianego kościoła.
1760 – Zawarto z Edwardem Garczyńskim układ w sprawie utrzymania szpitala – Pl.Wolności 8. W tym samym roku urząd burmistrzowski i wójtowski zawierają z katem Kazimierzem Gundermannem układ, który zatwierdził Stefan hr. Garczyński. (Oryginał ten znajduje się w zbiorach Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu.)
1761 – Rozpadnięcie się i rozebranie kościoła.
1770 – Dzięki staraniom Stefana Garczyńskiego, kasztelana kaliskiego ufundowano drewniany kościół w Łomnicy pod wezw. św.Wawrzyńca.
1775 – Wdowa po generale Stefanie, synie wojewody, Weronika z Krzyckich Garczyńska wyasygnowała 26964 floreny polskie na wykończenie kościoła, którego gołe mury przez 20 lat sterczały.
1779 – Renowacja kościoła w Przyprostyni przez Edwarda Garczyńskiego. W tym też roku koloniści z Jastrzębska, Grubska, Czeskich, Przychodzka i Łęczna wnoszą prośbę o pozwolenie na wybudowanie zboru protestanckiego w Jastrzębsku Starem.
1782 – Protestanci zbąszyńscy otrzymują pozwolenie na wybudowanie zboru.
1783 – Edward Garczyński, syn Stefana Garczyńskiego dokończył budowę kościoła (portret nad zakrystją).
1785 – Oddano do użytku kościół ewangelicki w Zbąszyniu (mur pruski).
1786-1787 – Wybudowano nowy budynek szpitalny za 2000 zł (dar prywatny).
1789 – Parafja sprawia największy dzwon. Dzwon mniejszy kupił Tuczyński i żona jego Katarzyna z Radolińskich. Trzeci dzwon pochodzi z r. 1500.
1791 – Rozebrano zniszczony kościół św. Krzyża. Czarny krzyż umieszczono w wielkim ołtarzu.
1792-1794 – Wybudowanie obecnej świątyni.
1793 – W drugim rozbiorze Polski Zbąszyń przechodzi pod panowanie Prus. Zbąszyń miał wtedy 1050 mieszkańców w tem 146 żydów.
1794 – Śmierć Edwarda Garczyńskiego, kasztelana rozpierskiego (Rozprza w powiecie piotrkowskim), budowniczego obecnego kościoła (trumna w podziemiach).
1795 – Wielka powódź nawiedziła miasto. Woda zalała nawet rynek.
1796 – Konsekracja kościoła przez biskupa poznańskiego Ignacego Raczyńskiego.
1796 – poświęcono nową kolegiatę, zbudowaną według projektu Marcina Franza
1800 – Około tego roku założono przędzalnię bawełny.
1808 – Zachowały się z tego roku pierwsze akta szkolne.
1810 – Poświęcenie już murowanego kościółka przyprostyńskiego przez księdza kanonika Seweryna Szeliskiego.
1820 – Notatka, że nauczycielem w mieście jest Franciszek Palinski od rządu aprobowany. Szkoła liczy trzy klasy w dwu izbach.
1827 – Garczyńscy sprzedali swoje prawo do pobierania podatku mostowego, brukowego, grobelnego i postojowego – kupcowi żydowskiemu Izzakowi Marcuschowi.
1828 – Wybudowanie, strzelnicy przy „A-puście”.
1830 – Pożar całego Przedmieścia aż do mostu. Spalił się też wtenczas szpital, który później odbudowano. W tym roku nawiedziła miasto druga powódź. Zabrała ona most w Rajewie.
1833 – Stefan Garczyński, autor .Wacława”, przyjaciel Mickiewicza umiera w Awinionie. W tym roku toczy się spór o most przy końcu ulicy Miodowej. Dominjum Nowy Dwór uważające most za swą własność, rozebrało go. Przez pewien czas musiano przewozić zmarłych łódką przez Obrę.
1840 – Cała katolicka ludność wybrała nowych opiekunów szpitala. W tym roku rozebrano drewniany most na Obrze koło cmentarza, który rozpadł się.
1842 – W tym roku leżały jeszcze na wałach zamkowych cztery ciężkie działa, których resztki znajdują się obecnie w parku w Chobienicach.
1845 – Pożar bóżnicy, wschodniej strony rynku i dzisiejszej ulicy Senatorskiej aż do Obry.
1846 – Trzecia powódź nawiedza miasto.
1848 – Garczyński sprzedaje swoją posiadłość hr. James von Pourtales-Gorgier z Paryża, który zamierzał urządzić tutaj muzeum. W czasie „Wiosny ludów” mieszkańcy Chobienic rozdawali na rynku w Zbąszyniu polskie kokardy. Zostali jednak przez administratora zbąszyńskiego, dysponującego 60 karabinami, wyparci za Obrę.
1850 – Pożar miasta podczas którego spaliło się 45 budynków w rynku i częściowo kościół. Po pożarze wybudowano istniejące dzisiaj dwie barokowe wieże. Dzwony w czasie pożaru stopiły się. Nabożeństwa odprawiano w tym czasie w kaplicy w Przyprostyni, a następnie w kaplicy zamkowej za zezwoleniem konsystorza i dziedzica zamku, br. James de Pourtales-Gorgier, mieszkającego w Paryżu.
1851 – Spalenie się strzelnicy przy „A-puście”.
1853 – Oddanie do publicznego użytku nowowybudowanej strzelnicy (dzisiejszy budynek).
1855 – Majętność Zbąszyń przechodzi w posiadanie hr. Juljusza Lippe-Biesterfeld. Burmistrz Telke prosi księdza proboszcza, aby szpitalnicom zakazał żebrania po mieście, ponieważ mają dostateczne utrzymanie.
1862-1863 – Odrestaurowanie kaplicy św. Mikołaja na cmentarzu zbąszyńskim.
1863 – Zbąszyń otrzymał oświetlenie ulic.
1866 – Rozebranie kościoła w Zakrzewie.
1868-1870 – Budowa linji kolejowej Frankfurt-Poznań.
1870 – Ufundowanie przez Związek Kobiet dzisiejszego szpitala przy ulicy Zbąskich.
1880 – Hr. Lippe-Biesterfeld kazał rozebrać część sterczących murów zamkowych. W tym roku wybudowano murowany kościół w Zakrzewie.
1882 – Poświęcenie kościoła w Zakrzewie przez dziekana Roehra.
1889 – Śmierć księdza dziekana Roehra, dawniejszego dyrektora seminarjum nauczycielskiego w Paradyżu. (Zalutowana, metalowa trumna znajduje się w podziemiach kościoła.)
1890-1892 – Wybudowanie budynków szkolnych.
1893 – Założenie K. K. O. m. Zbąszynia.
1898 – Zbąszyń kupuje major von Klitzing. Za jego czasów rozwieziono grodzisko znajdujące się po prawej stronie Obry w pobliżu cegielni perzyńskiej.
1902 – Rozebranie rozpadającego się kościoła ewangielickiego i rozpoczęcie budowy innego.
1904 – uruchomiono gazownię miejską
1905 – Oddanie do użytku nowego kościoła ewangelickiego, zbudowanego kosztem 160000 marek (60000 marek podarowała cesarzowa Augusta Wiktorja). W tym też roku umarł major von Klitzing.
1907 – Jadwiga Klitzing kazała zniszczyć resztki starożytnego zamku przez saperów pruskich.
1908 – Przebudowanie dzisiejszego szpitala przy ul. Zbąskich.
1909 – Dobudowanie do starego gmachu, sali, znanej obecnie pod nazwą „Strzelnica”. W tym roku wydaje O. Jonas książkę pod tytułem „Bentschen Stadt und Schloss”.
1911 – Rozszerzenie cmentarza zbąszyńskiego powtórnie o 1 morgę.
1918 – Założenie stowarzyszenia Wincentego a Paulo. W listopadzie tego roku wraca przez Zbąszyń z więzienia magdeburskiego Marszałek Polski Józef Piłsudski.
1919, 5-6 stycznia – Pierwszy atak powstańców wielkopolskich na Zbąszyń przygotowany przez organizatora – powstańca – Klemczaka. Ten nieudany nocny atak wykonały drużyny chobienicka i opalenicka liczące razem 200 ludzi i 2 k. m.
1919, 7 stycznia – Dowództwo Główne w Poznaniu mianuje organizatora – powstańca porucznika Kazimierza Zenktelera dowódcą V. Okręgu Wojskowego do którego i Zbąszyń należał.
1919, 11-12 stycznia – Na ten czas por. Zenkteller naznaczył drugi atak na Zbąszyń. Organizuje go powstaniec Klemczak. Biorą udział trzy kompanje: opalenicka (120 ludzi), bukowska (150 ludzi) i kompanja powstańca Kurpisza (powstańcy spod Grodziska). Drugi ataki również się nie udał a sparaliżował go nieprzewidziany opór wroga w Strzyżewie.
1919, 30 stycznia – Wypad Niemców ze Zbąszynia na Perzyny.
1919, 12 lutego – Wznowienie przez Niemców ogólnej ofenzywy na odcinku Zbąszyń – Babimost – Kargowa. Na torze kolejowym Zbąszyń – Babimost biorą udział w walce dwa pociągi pancerne.
1919,17 lutego – Dwa pociągi pancerne na linji Zbąszyń Babimost wspierają natarcie Niemców na Nową Wieś.
1919, 27 lutego – Zawarto rozejm z Niemcami, a pułkownik Milewski, dowódca Grupy Zachodniej wydał rozkaz zaprzestania wszelkich działań wojennych na froncie.
1919, 11 kwietnia – 7 Pułk Strzelców Wielkopolskich opuszcza front zachodni – jego miejsce zajmuje 2 Pułk Strzelców Wielkopolskich.
1920, 17 stycznia – tego roku wraca Zbąszyń na łono Ojczyzny. W tym też roku nastąpiło spolszczenie Bractwa Kurkowego.
1922 – Gród zbąszyński wraz z Perzynami kupuje Bernard Skórzewski.
1924, 3 maja – Wystawienie na Placu Wolności pomnika ku czci Powstańców Wielkopolskich poległych w latach 1918/19. – W tym też roku dzięki staraniom prezesa Walkowiaka 1 sekretarza Zuwalskiego wrócił do Zbąszynia wywieziony przez Niemców sztandar Bractwa Kurkowego.
1926, 16 sierpnia – Przybycie SS. Elżbietanek.
1926, 15 października – Otwarcie ochronki. Tego samego roku założono towarzystwo .Opieka nad Rodakami na Obczyźnie.
1929 – Wybudowanie nowego dworca z okazji Powszechnej Wystawy Krajowej. Tego roku 16 czerwca odbyło się poświęcenie Stadjonu Miejskiego, zbudowanego kosztem 12.500 zł.
1930, 9 luty – Z tego czasu w protokólarzu Wielkopolskiego Związku Powstańców i Strzelców występuje poraz pierwszy nazwa: Związek Strzelecki Koło Zbąszyń.
1931, 4 stycznia – ukazuje się Nr. 1 .Tygodnika Parafji Zbąszyńskiej.
1931, 19 kwietnia – założono wydział .Caritasu”.
1931, 20 i 21 czerwca – obraduje w Zbąszyniu IX. Zjazd Katolicki. Obecni byli: Jego Eminencja Ks. Kard. Prymas Polski Dr Hlond, Wojewoda poznański hr Roger Raczyński, D-ca O. K. VII. Gen. Dzierżanowski i Gen. Józef Haller.
1931, 2 listopada – założono Ligę Katolicką.
1931, 28 i 29 listopada – odbyło się uroczyste przewiezienie na cmentarz zbąszyński zwłok 4 powstańców z Cylichowy, gdzie w roku 1918 jako jeńcy umarli i zostali pochowani (Stanisław Cieślak, Jan Wojtkowiak, Katela, czwarte nazwisko niepewne – może Preis).
1931, 9 grudnia – odbył się drugi powszechny spis ludności – Polaków 5172, Niemców 210, Żydów 50.
1931, 2 grudnia – Nomin Dziekana dekanati siedzibą dekanatu po przerwie 42 lat).
1932, 19 czerwca – Poświęcenie łazienek miejskich i oddanie do użytku nowego rynku.
1932, 26 czerwca – Poświęcenie pomnika Najśw. Serca Jezusowego.
1933, 21 maja – Poświęcenie i oddanie do użytku nowego mostu na Obrze koło cmentarza.
1938 – kilka tysięcy Żydów deportowanych z Niemiec przebywa w mieście
1939- 1945 – lata eksterminacji i wysiedlania ludności polskiej, próba zagłady Polaków na jeziorze Błędno. Działalność ruchu oporu
1945 – Armia Czerwona wyzwala Zbąszyń
1975 – w wyniku podziału administracyjnego miasto i gmina znajdują się w województwie zielonogórskim
1999 – Zbąszyń ponownie w Wielkopolsce