Walki Powstania Wielkopolskiego zakończyły się oficjalnie zawieszeniem broni 16 lutego 1919 roku (Rozejm w Trewirze), a następnie rozejmem na odcinku zachodnim zawartym 27 lutego, a Traktat Wersalski (28 czerwca) przyznał Zbąszyń Polsce, oddziały polskie wkroczyły jednak do Zbąszynia dopiero po ratyfikacji traktatu, 17 stycznia 1920 roku, w ramach operacji rewindykacji ziem odzyskanych. Ulicą Poznańską, udekorowaną polskimi flagami, przemaszerowały pododdziały 1 i 2 pułków strzelców wielkopolskich oraz artylerii ciężkiej. W tym samym czasie oddziały niemieckie, po zdaniu posterunków, opuściły miasto. W obecności ówczesnego burmistrza Joachima Butza oraz starosty doktora Wacława Stefańskiego z Nowego Tomyśla sporządzono także protokół oddania i przejęcia poszczególnych elementów administrowania miastem. W polskie ręce wróciły między innymi główna kasa miejska, kasa oszczędnościowa, szkoły, ewangelicka i katolicka, miejskie sprzęty do gaszenia pożarów a także wyposażenie szpitala. 19 stycznia 1920 roku Zbąszyń wizytował dowódca Frontu Wielkopolskiego, gen. Józef Dowbor – Muśnicki, który odebrał defiladę oddziałów polskich, a następnie udał się na uroczysty obiad wydany na jego cześć w Strzelnicy. W taki sposób Zbąszyń po 127 latach powrócił do macierzy na co złożył sie trud i poświęcenie wielu Polaków zarówno tych, którzy stanęli do walki zbrojnej jak i tych którzy walczyli o sprawę polską m. in. na konferencjach pokojowych. Ostateczny przebieg granicy między Polską a Niemcami wyznaczyła Komisja Delimitacyjna składająca się z oficerów zwycięskiej koalicji w lipcu 1920 roku.
Źródła:
- Trzeba było pójść… Powiat nowotomyski w powstaniu wielkopolskim 1918-1919. Historia i pamięć – Kościański Z. Wojcieszak B. (red.); Nowy Tomyśl 2010.
- Dzieje Zbąszynia – Rzepa K. (red.); Poznań 2014
